Imperfecte adviseur, Persoonlijke verhalen over het werk

Deze review verscheen als eerste op managementboek.nl

Een adviseur wordt geacht perfect te zijn, zowel door de klant als door zichzelf. Managementboeken zijn vaak gevuld met succesverhalen, de Imperfecte adviseur of situaties worden niet vaak beschreven.

Het boek Imperfecte adviseur, persoonlijke verhalen over het werk wil dit taboe doorbreken. In dit boek vertellen een aantal adviseurs over praktijksituaties waarin ze vinden dat ze imperfect hebben gehandeld.

Persoonlijke verhalen zijn vaak erg leuk om te lezen, zeker als ze herkenbaar zijn. Het boek ‘Imperfecte adviseur, persoonlijke verhalen over het werk’ bevat 6 praktijkverhalen van diverse schrijvers. Deze schrijvers zijn organisatieadviseurs die organisaties adviseren bij strategische vraagstukken. De hoofdstukken bevatten een uitwerking van de casus vanuit het beeld van de schrijver. Later worden ook andere mogelijke beeldvormingen vanuit andere participanten uitgewerkt, hierdoor proberen de schrijvers een gekleurd en evenwichtig beeld te geven.

De casussen gaan veel over de non-profit sector, over het algemeen zorg en onderwijs, en zijn over het algemeen herkenbaar danwel inleefbaar geschreven. Doordat de verhalen vanuit de ik-vorm zijn geschreven is het voor de lezer makkelijk jezelf voor te stellen. Zo zijn er casussen die gaan over de relatie opdrachtgever-adviseur, maar ook over verwachtingsmanagement en persoonlijke relaties. Na het beschrijven van de casus geeft de schrijver een evaluatie van zijn eigen handelen. Vervolgens wordt dit gekoppeld aan theorie. Dit vond ik vaak het minder goed leesbare deel van een hoofdstuk, er wordt met veel theorieën en moeilijke woorden gewerkt.

Het laatste hoofdstuk bevat een theorie over imperfectie. Hierin wordt geconstateerd dat niet iedereen perfect is, sterker nog, niemand is perfect en iedereen heeft imperfecte momenten. Vaak falen we als organisatieadviseurs, voornamelijk ten opzichte van onze eigen verwachtingen. Immers, we willen het altijd perfect doen, met maximale resultaten en supertevreden opdrachtgevers.

Het boek bevat inderdaad een aantal aansprekende praktijkvoorbeelden, waarin echte praktijksituaties levendig en herkenbaar worden beschreven. De theoretische beschouwingen hebben wat mij betreft weinig toegevoegde waarde, deze vond ik ook minder goed leesbaar. Het laatste hoofdstuk daarentegen is een goede afsluiter van het boek, met daarin een interessante reflectie op imperfectie van organisatieadviseurs.

Jan Hoogstra is werkzaam als Director bij KPMG IT Advisory, waar hij opdrachten uitvoert op het gebied van beoordeling en advisering over IT-gerelateerde onderwerpen. Een van zijn belangrijkste focusgebieden is, naast de regio Noord Oost Nederland, de zorgbranche.

Deze review verscheen als eerste op managementboek.nl

Organisatieadviseurs verrichten waardevol werk. Dat doen ze vaak goed. Daar gaan de meeste publicaties over. Maar er bestaat ook een minder succesvolle kant aan het organisatieadviesvak. Waar imperfectie een plek heeft. Heel herkenbaar voor iedere professional. Daarom is dit helder geschreven Imperfecte adviseur een verademing.

De bundel persoonlijke verhalen en reflecties in het boek Imperfecte adviseur gaat over de donkere kant van advieswerk. Een aanrader voor iedereen die graag leert en zelf of met anderen reflecteert op zijn/haar functioneren. Er volgen geen tips, checklists of concrete oplossingen maar prachtige onderbouwde verhalen. Een van de boodschappen in dit boek is dat er regelmatig geen panklare oplossingen zijn voor wat zich voordoet als je als adviseur in een organisatie aan de slag gaat. Er zijn situaties waarin je in onmogelijke dynamieken terecht komt, die allerlei dingen in jouzelf losmaken. Thijs Homan stelt terecht dat dit inwerkt op elkaar en dat je op den duur geen idee meer hebt hoe het verder zou moeten. Die ervaring hebben de zeven schrijvers de ‘imperfectie’ van organisatiewerk genoemd. Aan de hand van heel herkenbare situaties schetsen ze een zevental levendige verhalen. De auteurs hebben met elkaar gereflecteerd op het plot en de leeraspecten in hun afzonderlijke verhalen. Dat leverde boeiende vragen op en evenzo spannende antwoorden. In ieder verhaal zit wel een aspect waar de lezer zich mee kan identificeren. Dat is ook waarom het zo boeiend blijft. Je wilt dit boek gewoon niet wegleggen tot je weer een verhaal uit hebt gelezen. Het geeft vrijwel direct stof tot nadenken over je eigen functioneren.

Het gaat in deze bundel om de binnenkant van organisatieadvieswerk. De auteurs duiden dat met withness (1. Understanding process from within, artikel van John Shotter) in plaats van aboutness. Je krijgt een kijkje in de keuken. Een plek die je als lezer (of je jezelf nou wel of geen organisatieadviseur noemt) haarfijn zult herkennen. Het gaat in de verhalen en reflecties over ‘hoe het eigenlijk echt gaat’ en niet zozeer over ‘hoe het zou moeten’. Want dat weten we allemaal namelijk wel.

De opbouw van ieder hoofdstuk past perfect bij hoe dit soort reflecties gaan. Eerst een verhaal over een concreet voorval. Daarin komen feitelijkheden langs, maar vooral ook de ervaring van de adviseur zelf. Wat dacht hij of waar sloeg de twijfel toe? Na die verhalen reflecteert iedere auteur op de eigen ervaringen. Wat gebeurde er nou echt? En waarom reageerde zij zo? Prachtig om te lezen hoe iedere auteur daar ook zijn/haar eigen stijl in heeft. Ook de reflecties en feedback van intervisiegenoten klinkt erin door. Als lezer ervaar je direct welke kwesties bij jou zelf resoneren. Het boek roept ideeën en inzichten op over eigen ervaringen. Perfect zijn willen we allemaal – we leggen de lat vaak hoog. En imperfectie is ook heel herkenbaar; blijkt mij tijdens het lezen. De auteurs schrijven dat door de diepgang en rijkheid van de diverse narratieven de lezer zich bijna als vanzelf in kan leven in wat er gebeurde en daarmee voor zijn/haar eigen ervaringen nieuwe inzichten opdoen. Dat beaam ik direct.

De afsluiting van ieder hoofdstuk wordt gedaan door bestudering van en reflecties op bijpassende literatuur. Denk aan o.a. Edgar Schein, Chris Argyris, Robert Cooper en Brene Brown, maar ook de filosofen Foucault, Lyotard, Arendt, Heidegger en Derrida worden aangehaald. Ook die link met de theorie leest als een trein en vult de persoonlijke ervaringen op fraaie wijze aan.

Juist doordat dit boek anders naar het organisatieadviesvak kijkt, kan je je gewaar worden van heel nieuwe facetten en aspecten. Openingen om zelf dingen anders aan te pakken. Er komen in dit boek vooral dynamieken en inzichten naar voren die in de bestaande literatuur slechts spaarzaam worden besproken. Imperfectie krijgt zo toegevoegde waarde. En ik durf te beweren dat het lezen bij vrijwel iedereen zorgt voor het omarmen van warme gedachten over imperfectie in de eigen professionele keuken. Een lonkend perspectief naar perfecte imperfectie?

Anke Tijtsma is antropoloog en interventie ontwerper. Vanuit Buro AanZet traint en adviseert zij professionals in het gebruik van Kunst en verbeeldingskracht in gespreksvoering (voor vergaderingen, intervisie, conferenties).

Review verscheen op managementboek.nl

Voor een beginnend adviseur is Imperfecte adviseur een feest van herkenning. Even voelde het als een arm om mijn schouder terwijl de schrijver zegt: ‘Voel je niet opgelaten, dit soort fouten maken we allemaal als adviseur’.

In Imperfecte adviseur krijgen zeven ervaren adviseurs de ruimte om te vertellen over hun opdrachten en te reflecteren op hun eigen handelen. Geen succesverhalen maar verhalen waarin men zich als adviseur kan herkennen. Van een goed afgeronde opdracht met een rafelig randje tot een opdracht die volledig in de soep loopt.

Opbouw
Het boek geeft de ruimte aan zeven adviseurs om een casus te bespreken waar iets niet verliep zoals men verwachtte. Ieder verhaal heeft dezelfde opbouw. Het eerste gedeelte start met de casus waarbij in het tweede en derde gedeelte de schrijver reflecteert op zijn of haar handelen en dit koppelt aan een theoretisch kader.

Een verhaal
Om een beeld te geven van de het boek ga ik kort in op een casus. Een adviseur schrijft over zijn ervaringen met het organiseren van een bijeenkomst van managers en de bestuurder van een zorginstelling. Een bijeenkomst waarin uiteindelijk een mondige manager het taboe van de organisatie doorbreekt en de adviseur als procesbegeleider enkel toekijkt, met een mond vol tanden. In het tweede gedeelte reflecteert de schrijver op zijn eigen handelen en betrekt hierbij de tien stappen voor een procesbegeleider van Edgar Schein. In het derde gedeelte reflecteert de schrijver op het doorbreken van onderliggende gedragspatronen en aannames in organisaties.

Thematiek
De imperfectie en de menselijkheid van de adviseurs loopt als een rode draad door het boek. Zoals blijkt uit de verhalen gaat het om adviseurs die grote klussen en belangrijke klanten bedienen en terugkijken op een imperfect adviestraject. De imperfectie lijkt een menselijk gegeven maar de manier waarop de adviseur die imperfectie niet van zichzelf accepteert en hoge verwachtingen creëert lijkt ook een terugkerend thema.

De laatste schrijver reflecteert op de imperfectie die onlosmakelijk is verbonden met ons ‘zijn’ als mensen en hoe wij collectief als adviseurs de lat altijd weer metershoog voor onszelf leggen om vervolgens tot de conclusie te komen dat we zelfs ‘perfect imperfect’ proberen te worden na het lezen van dit boek. Ik herken het patroon van hoge verwachtingen opleggen aan mezelf in een opdracht maar het is echt schokkend om te merken dat ook ik de lessen uit dit boek ‘perfect’ wil toepassen om een imperfect perfecte adviseur te worden!

Conclusie
In het genre van boeken voor adviseurs is dit een unieke en waardevolle aanwinst om in de kast te hebben staan. Het boek neemt je mee in het verhaal en maakt het makkelijk om je te identificeren met de schrijver. De verhalende en imperfecte benadering brengt menselijkheid en ontspanning in het vak als adviseur en geeft reflectie om de heersende principes in de wereld van adviseurs en consultants scherp te krijgen. Zeker voor de beginnend adviseur kan Imperfecte adviseur helpen om de hoge verwachtingen van zichzelf te temperen en vanuit ontspanning een imperfecte maar waardevolle bijdrage te leveren aan het adviestraject.

Daan Scheffers is adviseur bij Adviestalent. Adviestalent leidt jonge talentvolle academici op tot breed inzetbare adviseurs en managers. Adviestalent is een initiatief van Twynstra Gudde.